Barbara was de dochter van Dioskoros, een belangrijk persoon in het Romeinse keizerrijk. Zij leefde waarschijnlijk in Nicomedia wat nu de Turkse stad Izmit is.
Barbara was een jong, nobel en beeldschoon meisje. Om haar tegen de buitenwereld en al te opdringerige aanbidders te beschermen sloot haar vader haar op in een toren.
Naast de toren liet hij een badhuis voor haar bouwen, zodat ze geen gebruik hoefde te maken van de openbare baden.
Toen hij terugkwam van een verre reis zag hij dat het badhuis drie ramen had i.p.v. de oorspronkelijke twee ramen.
Zijn dochter werd bij hem geroepen en zij verklaarde dat ze zich in het geheim tot het christendom had bekeerd en daarom een derde venster had laten aanbrengen.
De drie ramen stonden symbool voor de Heilige Drievuldigheid.
Haar vader werd woedend en sloot haar op in een kerker. Daar bracht een engel haar de Heilige Hostie en de andere sacramenten.
Barbara bleef weigeren haar geloof op te geven. Haar vader liet haar folteren, maar ze gaf niet toe. Elke ochtend bleken haar verwondingen op wonderbaarlijke wijze genezen.
Ze slaagde erin te ontsnappen en kon schuilen in een grot die ontstond toen een berg op miraculeuze wijze openscheurde. Ze werd echter verraden waarna haar vader haar eigenhandig onthoofdde.
Op datzelfde ogenblik werd hij dodelijk getroffen door een felle bliksemschicht.
De naamdag van Sint Barbara is op 4 december.
Barbara is de beschermheilige van o.a. mijnwerkers, tunnelbouwers (tijdens de aanleg van de Noord/Zuidlijn heeft in een nis een beeldje van Sint Barbara gestaan), artilleristen, brandweerlieden en doodgravers.
Zij wordt aangeroepen bij een plotselinge dood, brand, de pest, koorts, storm en onweer.